Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia)
El aguacate 'Hass' es un producto con potencial de exportación pero los daños presentados por insectos perforadores lo restringen para el norte del Tolima (Colombia). Para plantear su manejo se estableció la cría de la especie involucrada con frutos afectados individualmente. Se determinó...
- Autores:
-
Caicedo R., Luis
Varón Devia, Edgar Herney
Bacca Ibarra, Rolando Tito
Carabali, Arturo
- Tipo de recurso:
- http://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbb
- Fecha de publicación:
- 2010
- Institución:
- Agrosavia
- Repositorio:
- Agrosavia
- Idioma:
- spa
- OAI Identifier:
- oai:repository.agrosavia.co:20.500.12324/36804
- Acceso en línea:
- http://hdl.handle.net/20.500.12324/36804
https://doi.org/10.21930/rcta.vol11_num2_art:203
- Palabra clave:
- Plagas de las plantas - H10
Fruto
Anatomía de la planta
Manejo de fincas
Altitud
Frutales
http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_3119
http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_5954
http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_2799
http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_316
- Rights
- License
- Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International
id |
Agrosavia2_3ff4829289097d0b7a43279916472fc0 |
---|---|
oai_identifier_str |
oai:repository.agrosavia.co:20.500.12324/36804 |
network_acronym_str |
Agrosavia2 |
network_name_str |
Agrosavia |
repository_id_str |
|
dc.title.spa.fl_str_mv |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
title |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
spellingShingle |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) Plagas de las plantas - H10 Fruto Anatomía de la planta Manejo de fincas Altitud Frutales http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_3119 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_5954 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_2799 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_316 |
title_short |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
title_full |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
title_fullStr |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
title_full_unstemmed |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
title_sort |
Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia) |
dc.creator.fl_str_mv |
Caicedo R., Luis Varón Devia, Edgar Herney Bacca Ibarra, Rolando Tito Carabali, Arturo |
dc.contributor.author.none.fl_str_mv |
Caicedo R., Luis Varón Devia, Edgar Herney Bacca Ibarra, Rolando Tito Carabali, Arturo |
dc.subject.fao.spa.fl_str_mv |
Plagas de las plantas - H10 |
topic |
Plagas de las plantas - H10 Fruto Anatomía de la planta Manejo de fincas Altitud Frutales http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_3119 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_5954 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_2799 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_316 |
dc.subject.agrovoc.spa.fl_str_mv |
Fruto Anatomía de la planta Manejo de fincas Altitud |
dc.subject.red.spa.fl_str_mv |
Frutales |
dc.subject.agrovocuri.none.fl_str_mv |
http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_3119 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_5954 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_2799 http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_316 |
description |
El aguacate 'Hass' es un producto con potencial de exportación pero los daños presentados por insectos perforadores lo restringen para el norte del Tolima (Colombia). Para plantear su manejo se estableció la cría de la especie involucrada con frutos afectados individualmente. Se determinó el número de días en estado pupal para observar su morfología y determinar la magnitud de daño en el fruto y en la cosecha. Las cámaras de cría tipo tarrina o cajas tipo mantequillero fueron las más convenientes para la cría (P≤0,05) con suelo estéril o toalla absorbente y la desinfección del fruto con hipoclorito de sodio al 2%. La observación y confrontación de las características morfológicas externas de los especímenes con claves taxonómicas se encontró como Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae). El insecto empupóa los 65,3±1,42 días, el estado pupal 15,14±0,33 días y la emergencia del 80,1±1,36 días. El daño en el fruto ocasionó una perforación en la epidermis con presencia de una costra circular negra, presencia de excretas blanquecinas y barrenación de la larva en pulpa y semilla. La evaluación en 12 árboles en producción para ocho fincas diferentes de Fresno y Herveo, registró el 0,03% y el 3,21% de daño (peso), respectivamente. El análisis de regresión múltiple (Stepwise) mostró que la cantidad de plateos/ año se correlaciona con el porcentaje de árboles infestados (P≤0,05 y r2 = 0,73). |
publishDate |
2010 |
dc.date.created.none.fl_str_mv |
2010-11-29 |
dc.date.issued.none.fl_str_mv |
2010 |
dc.date.accessioned.none.fl_str_mv |
2021-09-13T18:01:58Z |
dc.date.available.none.fl_str_mv |
2021-09-13T18:01:58Z |
dc.type.coar.fl_str_mv |
http://purl.org/coar/resource_type/c_6501 http://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbb1 |
dc.type.localeng.eng.fl_str_mv |
article |
dc.type.local.spa.fl_str_mv |
Artículo científico |
dc.type.coar.none.fl_str_mv |
http://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbb |
dc.type.driver.none.fl_str_mv |
info:eu-repo/semantics/article |
dc.type.redcol.none.fl_str_mv |
https://purl.org/redcol/resource_type/ART |
dc.type.version.none.fl_str_mv |
http://purl.org/coar/version/c_970fb48d4fbd8a85 |
format |
http://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbb |
dc.identifier.issn.none.fl_str_mv |
0122-8706 |
dc.identifier.uri.none.fl_str_mv |
http://hdl.handle.net/20.500.12324/36804 |
dc.identifier.doi.none.fl_str_mv |
https://doi.org/10.21930/rcta.vol11_num2_art:203 |
dc.identifier.reponame.spa.fl_str_mv |
reponame:Biblioteca Digital Agropecuaria de Colombia |
dc.identifier.repourl.none.fl_str_mv |
repourl:https://repository.agrosavia.co |
dc.identifier.instname.spa.fl_str_mv |
instname:Corporación colombiana de investigación agropecuaria AGROSAVIA |
identifier_str_mv |
0122-8706 reponame:Biblioteca Digital Agropecuaria de Colombia repourl:https://repository.agrosavia.co instname:Corporación colombiana de investigación agropecuaria AGROSAVIA |
url |
http://hdl.handle.net/20.500.12324/36804 https://doi.org/10.21930/rcta.vol11_num2_art:203 |
dc.language.iso.none.fl_str_mv |
spa |
language |
spa |
dc.relation.codlocaloffer.none.fl_str_mv |
50 49 |
dc.relation.ispartofjournal.spa.fl_str_mv |
Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria |
dc.relation.citationvolume.none.fl_str_mv |
11 |
dc.relation.citationissue.none.fl_str_mv |
2 |
dc.relation.citationstartpage.spa.fl_str_mv |
129 |
dc.relation.citationendpage.spa.fl_str_mv |
136 |
dc.rights.*.fl_str_mv |
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International |
dc.rights.coar.fl_str_mv |
http://purl.org/coar/access_right/c_abf2 |
dc.rights.uri.*.fl_str_mv |
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ |
dc.rights.acceso.spa.fl_str_mv |
Acceso a texto completo |
rights_invalid_str_mv |
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Acceso a texto completo http://purl.org/coar/access_right/c_abf2 |
dc.format.mimetype.none.fl_str_mv |
application/pdf |
dc.coverage.department.spa.fl_str_mv |
Tolima |
dc.coverage.country.spa.fl_str_mv |
Colombia |
dc.publisher.spa.fl_str_mv |
Corporación colombiana de investigación agropecuaria - AGROSAVIA |
dc.publisher.place.spa.fl_str_mv |
Mosquera (Colombia) |
dc.source.spa.fl_str_mv |
Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria; Vol 11, Núm. 2 (2010): Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria; p. 129 - 136 |
institution |
Agrosavia |
bitstream.url.fl_str_mv |
https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/5/Ver_documento_36804.pdf.jpg https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/4/Ver_documento_36804.pdf https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/3/license.txt https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/2/license_rdf |
bitstream.checksum.fl_str_mv |
622e2ccb9bcc79ff733dc586a99cc09b 7de71f48514f2facab172ec354f22056 8a4605be74aa9ea9d79846c1fba20a33 934f4ca17e109e0a05eaeaba504d7ce4 |
bitstream.checksumAlgorithm.fl_str_mv |
MD5 MD5 MD5 MD5 |
repository.name.fl_str_mv |
Agrosavia - Corporación colombiana de investigación agropecuaria |
repository.mail.fl_str_mv |
bac@agrosavia.co |
_version_ |
1811563855378120704 |
spelling |
Caicedo R., Luis44dbc4d2-de20-4abb-9508-bef8e448d3ecVarón Devia, Edgar Herneyb97c099d-0437-4dc1-9879-d1df35de1854600Bacca Ibarra, Rolando Tito6599436c-b4fa-4bb4-b9ac-5ecbbdd16679600Carabali, Arturo205f44e9-36f0-4aee-80dd-dc2a0a6e3d436002021-09-13T18:01:58Z2021-09-13T18:01:58Z2010-11-2920100122-8706http://hdl.handle.net/20.500.12324/36804https://doi.org/10.21930/rcta.vol11_num2_art:203reponame:Biblioteca Digital Agropecuaria de Colombiarepourl:https://repository.agrosavia.coinstname:Corporación colombiana de investigación agropecuaria AGROSAVIAEl aguacate 'Hass' es un producto con potencial de exportación pero los daños presentados por insectos perforadores lo restringen para el norte del Tolima (Colombia). Para plantear su manejo se estableció la cría de la especie involucrada con frutos afectados individualmente. Se determinó el número de días en estado pupal para observar su morfología y determinar la magnitud de daño en el fruto y en la cosecha. Las cámaras de cría tipo tarrina o cajas tipo mantequillero fueron las más convenientes para la cría (P≤0,05) con suelo estéril o toalla absorbente y la desinfección del fruto con hipoclorito de sodio al 2%. La observación y confrontación de las características morfológicas externas de los especímenes con claves taxonómicas se encontró como Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae). El insecto empupóa los 65,3±1,42 días, el estado pupal 15,14±0,33 días y la emergencia del 80,1±1,36 días. El daño en el fruto ocasionó una perforación en la epidermis con presencia de una costra circular negra, presencia de excretas blanquecinas y barrenación de la larva en pulpa y semilla. La evaluación en 12 árboles en producción para ocho fincas diferentes de Fresno y Herveo, registró el 0,03% y el 3,21% de daño (peso), respectivamente. El análisis de regresión múltiple (Stepwise) mostró que la cantidad de plateos/ año se correlaciona con el porcentaje de árboles infestados (P≤0,05 y r2 = 0,73).Aguacate-Persea americanaOpciones tecnológicas para el manejo de plagas de importancia cuarentenaria del aguacate de exportaciónMétodos de monitoreo aplicados al manejo y vigilancia fitosanitaria del aguacate de exportación en Colombiaapplication/pdfspaCorporación colombiana de investigación agropecuaria - AGROSAVIAMosquera (Colombia)Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 Internationalhttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/Acceso a texto completohttp://purl.org/coar/access_right/c_abf2Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria; Vol 11, Núm. 2 (2010): Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria; p. 129 - 136Daños ocasionados por el perforador del aguacate Heilipus lauri Boheman (Coleoptera: Curculionidae) en el Tolima (Colombia)Plagas de las plantas - H10FrutoAnatomía de la plantaManejo de fincasAltitudFrutaleshttp://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_3119http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_5954http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_2799http://aims.fao.org/aos/agrovoc/c_316InvestigadorProfesionalCientíficoTolimaColombiaarticleArtículo científicohttp://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbbhttp://purl.org/coar/resource_type/c_6501http://purl.org/coar/resource_type/c_2df8fbb1info:eu-repo/semantics/articlehttps://purl.org/redcol/resource_type/ARThttp://purl.org/coar/version/c_970fb48d4fbd8a855049Revista Ciencia y Tecnología Agropecuaria112129136THUMBNAILVer_documento_36804.pdf.jpgVer_documento_36804.pdf.jpgIM Thumbnailimage/jpeg9624https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/5/Ver_documento_36804.pdf.jpg622e2ccb9bcc79ff733dc586a99cc09bMD55open accessORIGINALVer_documento_36804.pdfVer_documento_36804.pdfapplication/pdf769395https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/4/Ver_documento_36804.pdf7de71f48514f2facab172ec354f22056MD54open accessLICENSElicense.txtlicense.txttext/plain; charset=utf-81748https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/3/license.txt8a4605be74aa9ea9d79846c1fba20a33MD53open accessCC-LICENSElicense_rdflicense_rdfapplication/rdf+xml; charset=utf-81031https://repository.agrosavia.co/bitstream/20.500.12324/36804/2/license_rdf934f4ca17e109e0a05eaeaba504d7ce4MD52open access20.500.12324/36804oai:repository.agrosavia.co:20.500.12324/368042024-07-04 09:12:36.666open accessAgrosavia - Corporación colombiana de investigación agropecuariabac@agrosavia.coTk9URTogUExBQ0UgWU9VUiBPV04gTElDRU5TRSBIRVJFClRoaXMgc2FtcGxlIGxpY2Vuc2UgaXMgcHJvdmlkZWQgZm9yIGluZm9ybWF0aW9uYWwgcHVycG9zZXMgb25seS4KCk5PTi1FWENMVVNJVkUgRElTVFJJQlVUSU9OIExJQ0VOU0UKCkJ5IHNpZ25pbmcgYW5kIHN1Ym1pdHRpbmcgdGhpcyBsaWNlbnNlLCB5b3UgKHRoZSBhdXRob3Iocykgb3IgY29weXJpZ2h0Cm93bmVyKSBncmFudHMgdG8gRFNwYWNlIFVuaXZlcnNpdHkgKERTVSkgdGhlIG5vbi1leGNsdXNpdmUgcmlnaHQgdG8gcmVwcm9kdWNlLAp0cmFuc2xhdGUgKGFzIGRlZmluZWQgYmVsb3cpLCBhbmQvb3IgZGlzdHJpYnV0ZSB5b3VyIHN1Ym1pc3Npb24gKGluY2x1ZGluZwp0aGUgYWJzdHJhY3QpIHdvcmxkd2lkZSBpbiBwcmludCBhbmQgZWxlY3Ryb25pYyBmb3JtYXQgYW5kIGluIGFueSBtZWRpdW0sCmluY2x1ZGluZyBidXQgbm90IGxpbWl0ZWQgdG8gYXVkaW8gb3IgdmlkZW8uCgpZb3UgYWdyZWUgdGhhdCBEU1UgbWF5LCB3aXRob3V0IGNoYW5naW5nIHRoZSBjb250ZW50LCB0cmFuc2xhdGUgdGhlCnN1Ym1pc3Npb24gdG8gYW55IG1lZGl1bSBvciBmb3JtYXQgZm9yIHRoZSBwdXJwb3NlIG9mIHByZXNlcnZhdGlvbi4KCllvdSBhbHNvIGFncmVlIHRoYXQgRFNVIG1heSBrZWVwIG1vcmUgdGhhbiBvbmUgY29weSBvZiB0aGlzIHN1Ym1pc3Npb24gZm9yCnB1cnBvc2VzIG9mIHNlY3VyaXR5LCBiYWNrLXVwIGFuZCBwcmVzZXJ2YXRpb24uCgpZb3UgcmVwcmVzZW50IHRoYXQgdGhlIHN1Ym1pc3Npb24gaXMgeW91ciBvcmlnaW5hbCB3b3JrLCBhbmQgdGhhdCB5b3UgaGF2ZQp0aGUgcmlnaHQgdG8gZ3JhbnQgdGhlIHJpZ2h0cyBjb250YWluZWQgaW4gdGhpcyBsaWNlbnNlLiBZb3UgYWxzbyByZXByZXNlbnQKdGhhdCB5b3VyIHN1Ym1pc3Npb24gZG9lcyBub3QsIHRvIHRoZSBiZXN0IG9mIHlvdXIga25vd2xlZGdlLCBpbmZyaW5nZSB1cG9uCmFueW9uZSdzIGNvcHlyaWdodC4KCklmIHRoZSBzdWJtaXNzaW9uIGNvbnRhaW5zIG1hdGVyaWFsIGZvciB3aGljaCB5b3UgZG8gbm90IGhvbGQgY29weXJpZ2h0LAp5b3UgcmVwcmVzZW50IHRoYXQgeW91IGhhdmUgb2J0YWluZWQgdGhlIHVucmVzdHJpY3RlZCBwZXJtaXNzaW9uIG9mIHRoZQpjb3B5cmlnaHQgb3duZXIgdG8gZ3JhbnQgRFNVIHRoZSByaWdodHMgcmVxdWlyZWQgYnkgdGhpcyBsaWNlbnNlLCBhbmQgdGhhdApzdWNoIHRoaXJkLXBhcnR5IG93bmVkIG1hdGVyaWFsIGlzIGNsZWFybHkgaWRlbnRpZmllZCBhbmQgYWNrbm93bGVkZ2VkCndpdGhpbiB0aGUgdGV4dCBvciBjb250ZW50IG9mIHRoZSBzdWJtaXNzaW9uLgoKSUYgVEhFIFNVQk1JU1NJT04gSVMgQkFTRUQgVVBPTiBXT1JLIFRIQVQgSEFTIEJFRU4gU1BPTlNPUkVEIE9SIFNVUFBPUlRFRApCWSBBTiBBR0VOQ1kgT1IgT1JHQU5JWkFUSU9OIE9USEVSIFRIQU4gRFNVLCBZT1UgUkVQUkVTRU5UIFRIQVQgWU9VIEhBVkUKRlVMRklMTEVEIEFOWSBSSUdIVCBPRiBSRVZJRVcgT1IgT1RIRVIgT0JMSUdBVElPTlMgUkVRVUlSRUQgQlkgU1VDSApDT05UUkFDVCBPUiBBR1JFRU1FTlQuCgpEU1Ugd2lsbCBjbGVhcmx5IGlkZW50aWZ5IHlvdXIgbmFtZShzKSBhcyB0aGUgYXV0aG9yKHMpIG9yIG93bmVyKHMpIG9mIHRoZQpzdWJtaXNzaW9uLCBhbmQgd2lsbCBub3QgbWFrZSBhbnkgYWx0ZXJhdGlvbiwgb3RoZXIgdGhhbiBhcyBhbGxvd2VkIGJ5IHRoaXMKbGljZW5zZSwgdG8geW91ciBzdWJtaXNzaW9uLgo= |